Wat is propolis?

Propolis komt van kleverig harsachtig materiaal van de botten van bomen, twijgen en boomschors.
Deze harsen zijn het natuurlijke afweermiddel dat bomen in de loop van miljoenen jaren evolutie hebben ontwikkeld om zich te verdedigen tegen allerhande ziekten en schimmels.

Onze honingbijen verzamelen deze harsen als basismateriaal van populieren, berken enz.
Ze dragen het naar de kasten op dezelfde manier als stuifmeel.
Nadat die harsen door de bijen zijn gekneed en verrijkt met hun speeksel ontstaan andere stoffen.

Het eindproduct noemt men propolis en het is de sterkste ziekte-bekamper in de natuur!

De kleur van de propolis varieert van geel, groen tot donker bruin, afhankelijk van de bomen die het produceren.
Zelfs doorschijnende propolis werd gerapporteerd door Coggshall and Morse in 1984.

Het gebruik door de bijen

De bijen gebruiken dit materiaal voor twee belangrijke redenen:

De eerste rol van propolis is het verbeteren van de bijenkast door het dichten van barsten en openingen zodat de kast beter bestand is tegen klimatologische omstandigheden zoals wind, koude en regen.
Ze gebruiken het ook als een soort bouwmateriaal om de vlieg-openingen kleiner te maken zodat de kast beter beschermt kon worden tegen indringers.

De tweede en belangrijkste reden is de bescherming van het bijenvolk tegen allerhande ziekten.

Bijen bedekken iedere mm in de kast met een dun laagje propolis om de hele kast te steriliseren en bacterie-vrij te houden.
Vooraleer de koningin een eitje legt hebben de bijen er ook voor gezorgd dat het plaatsje volledig steriel is gemaakt met wat propolis.

De bijenkast is een gesloten ruimte, het is er erg warm met een hoge vochtigheidsgraad en dus de ideale broedbodem voor allerhande micro-organismen.
Maar door de propolis is de bijenkast omzeggens vrij van bacteriën en schimmels.

Hierdoor is de honingbij daarom ook het enige insect ter wereld dat bijna volledig bacterievrij is!

De antibacteriële, virale en parasitaire eigenschappen van propolis werken zo doeltreffend dat het interieur van een bijenkorf vele malen sterieler blijkt dan de operatiekamer van een modern ziekenhuis.

En sinds een paar duizend jaar is mens op zijn beurt ook propolis gaan beginnen te gebruiken omwille van diezelfde eigenschappen.

Propolis werkt rotting en schimmelvorming tegen

Als een vreemd insect de kast binnen dringt, dan wordt die genadeloos afgemaakt en uit de kast gesleurd.
Grotere indringers die de kast binnen geraken daarentegen, zoals vb muizen of vogels, zijn te groot en te zwaar om buiten te sleuren. Die worden doodgestoken en vervolgens ingebalsemd met propolis.
Dit zorgt ervoor dat die muis niet gaat rotten of beschimmelen maar gewoon uitdroogt.

Dit is ook de reden dat je op propolis producten bijna nooit een vervaldatum zal terug vinden.
Net als alcohol, waar het meestal is in opgelost, is propolis een natuurlijk bewaarmiddel.

Het is ook net om die eigenschap dat propolis door de oude Egyptenaren werd gebruikt bij het mummifiëren van hun Farao's.

Strativarius

Er zijn ook niet medische gebruiken van propolis bekend. Zo is Dr. Erich Knopf uit Portugal er van overtuigd dat de speciale eigenschappen van de Strativarius viool mede worden veroorzaakt door de hoeveelheid propolis die men in de vernis mengde, alhoewel dit niet is bewezen.

Wel staat vast dat de aanwezigheid van propolis er voor zorgt dat deze fantastische instrumenten zelfs tot op vandaag nog steeds perfect bespeelbaar zijn. Ook op vlak van houtbehandeling met propolis bestaat er wetenschappelijke literatuur:
Durability of Wood Treated with Propolis The Possibility of Propolis Extract Application in Wood Protection