De Geneeskracht van Propolis

bij o.a acne, eczeem en hooikoorts

Auteur: Dr. Wiebe Braam
Uitgeverij: Veltman Distributie B.V.
Datum publicatie: 14 jun 2020
Over de auteur:
Wiebe Braam was jarenlang werkzaam als huisarts en als 'Libelle-dokter' schreef hij 25 boeken over diverse medische onderwerpen. in 2010 promoveerde hij op een onderzoek naar het verband tussen melatonine en slaap. Hij publiceert in wetenschappelijke tijdschriften en doet onderzoek naar ondermeer de oorzaak van autisme.

Het is voor 'gewone' artsen moeilijk te aanvaarden, dat er naast de medicijnen van de farmaceutische industrie nog andere middelen bestaan met een geneeskrachtige werking. Met grote zelfverzekerdheid wordt alles wat niet in de op de universiteit aangeleerde denkwereld past, al bij voorbaat afgewezen. Ook ik ben in dit nest opgegroeid en heb de argwaan tegen alles wat niet-universitair is met de paplepel ingegoten gekregen. Dat ik propolis als een serieus alternatief geneesmiddel ben gaan zien, is dan ook vooral te danken aan mijn toenmalige schoonvader die in het kader van zijn naderende pensionering een bijenvolk aangeschaft had en in zijn bijenkrantje een artikel las over het gebruik van propolis bij hooikoorts. Mijn schoonmoeder, die toevallig hooikoorts had, werd zijn eerste 'patiënt'. En na haar volgden er nog vele kennissen met diverse andere kwalen. Op elke familiebijeenkomst moest ik de enthousiaste verhalen over zijn propolis aanhoren.

Proeven

Om iets van bewijs te kunnen zien ben ik proeven gaan doen met bacteriën in het ziekenhuis. Ik legde kleine stukjes papier waarop ik druppels propolis oertinctuur (puur en 1 op 1 verdund) had gedaan op een voedingsbodem met vieze bacteriën. Ter vergelijking deed ik hetzelfde met in 90% alcohol gedoopte papiertjes. Daarna gingen de schaaltjes in de broedstoof van het laboratorium. Na twee dagen ging ik weer kijken. Rond de papiertjes met propolis was een zone waar geen bacteriën groeiden en rond de papiertjes met alleen alcohol was geen zone met groeiremming. Een tweede test met een ander type bacterie leverde hetzelfde resultaat op. Kortom, propolis doodt bacteriën. Hierdoor raakte ik steeds meer geïnteresseerd in propolis en ging ik het ook voorschrijven aan enkele patiënten.

Ervaringen

Naast mijn gewone werk had ik een praktijk voor propolispatiënten en ging ik zelf ook imkeren. Toen ik er in Libelle een artikel over schreef (ik was toen 'De Libelle-arts') werd mijn brievenbus overstelpt met verzoeken om dit wondermiddel op te sturen. Al snel was onze familie dagelijks bezig met het vullen van flesjes en maken van zalf. Als onderzoeker was ik geïnteresseerd in de resultaten van de behandelingen 'op afstand'. En zo werden er een tweehonderd enqueteformulieren aan gebruikers verzonden.

Bij behandeling van acne en hooikoorts trad er ongeveer 1/3 goede verbetering op, 1/3 een kleine verbetering en 1/3 geen effect. Dit patroon zag ik ook bij andere kwalen. In de jaren die volgden heb ik mijn ervaringen gebundeld en in 1987 op papier gezet: De Geneeskracht van Propolis. Een verbeterde herdruk verscheen in 1989 en in 1993. Om de informatie over het gebruik van propolis beter te kunnen verspreiden, werd de Stichting Propolis opgericht en een praktische brochure samengesteld die met onze HABRA-producten kon worden meegestuurd. HABRA mocht immers niet als medicijn worden verhandeld. Een Stichting daarentegen mocht wel medische informatie geven.

Nieuwe belangstelling

Door persoonlijke omstandigheden is mijn beroepscarriëre in 1993 een geheel andere weg ingegaan en beheerste een heel ander stofje mijn leven, namelijk melatonine, het hormoon dat we 's avonds en 's nachts in onze hersenen maken om te kunnen slapen. Sinds twee jaar echter krijg ik zomaar van wildvreemde mensen vragen over propolis te beantwoorden. Ik ontdekte dat iemand de tekst van mijn boek uit 1987 integraal op het internet heeft gezet. Daardoor werd kennelijk mijn naam weer in verband gebracht met propolis. Toen Frans Daems mij maanden geleden per e-mail benaderde om te spreken op dit congres werd ik toch wel weer nieuwsgierig en heb ik in de medische databanken gekeken wat er tegenwoordig nog aan serieus onderzoek met propolis wordt gedaan. Ik kijk dan altijd eerst in PubMed www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/.

Dit is de online versie van de medische bibliotheek van het ministerie van Volksgezondheid van de VS (U.S. National Library of Medicine). Deze bewaren artikelen van gerenommeerde medische vaktijdschriften. Iedereen kan in PubMed kijken en van alle wetenschappelijke artikelen de samenvatting lezen. Om het originele artikel in het geheel te downloaden is een password nodig. Overigens is een deel van de artikelen ook zonder passwoord te downloaden. Dat staat dan naast dat specifieke artikel vermeld ('free article'). Op de dag dat ik dit schreef (2 september) waren er 1.550 wetenschappelijke artikelen over propolis in de databank van PubMed aanwezig. Daarvan waren er 102 in 2012 verschenen!

Propolis is meer dan een kleverig goedje

De veelheid aan onderzoek dat over propolis wordt gepubliceerd was voor mij aanleiding opnieuw serieus naar propolis te gaan kijken. Ik merk dat veel feiten die ik twintig jaar geleden over propolis las, nu door serieus recent onderzoek worden ondersteund. Propolis is voor mij nog steeds het grote geheim van de bijen. Dankzij dit mysterieuze, kleverige spul hebben bijenvolken zich miljoenen jaren weten te beschermen tegen allerlei ziekten. Bijen leven immers in volken van 30 à 50.000 bijen. Ze zitten in een kleine ruimte opeengepakt. Zonder een behoorlijke bescherming tegen binnendringende ziektekiemen zou een volk snel ten dode zijn opgeschreven. Een paar zieke bijen kunnen in korte tijd een epidemie veroorzaken. Het is merkwaardig dat deze eigenschap van de bijen de mens zo weinig is opgevallen. Propolis wordt nog steeds door de meeste imkers alleen maar beschouwd als een lastig en kleverig goedje waarmee bijen alles wat los en vast zit vastplakken. Dat is jammer, want propolis heeft een ongekend geneeskrachtige werking.

300 verschillen stoffen

Propolis is niet de naam voor één bepaalde chemische verbinding. Met behulp van de moderne chemische analysemethoden is de afgelopen jaren aangetoond dat propolis ruim 300 verschillende stoffen bevat. Vaak gaat het om stoffen die vanuit het onderzoek bij planten en bomen al langer bekend waren. Ook de functie van die stoffen is goeddeels bekend. Een aantal van deze stoffen wordt in de voedingsmiddelen industrie, vanwege groeiremmende of dodende werking op bacteriën, virussen en schimmels gebruikt als conserveringsmiddel. Door zijn veelheid aan verschillende bestanddelen heeft propolis een uitgebreid scala van eigenschappen. Een groot aantal uiteenlopende werkingen bij de mens is inmiddels bekend geworden en ook wetenschappelijk aangetoond.
Naast een goede werking tegen bacteriën, virussen en schimmels, stimuleert propolis het afweersysteem van het lichaam, remt de ontstekingsreacties en bevordert de wondgenezing. Door de veelheid van aandoeningen waarbij propolis gebruikt kan worden, wordt misschien de indruk gewekt, dat het een soort van 'Haarlemmerolie' is voor alle kwalen. Dit is beslist niet het geval, al wordt dit soms wel door anderen gesuggereerd. Propolis bestaat voor een deel uit harsen (20-30%). Wanneer propolis in een sterk geconcentreerde, alcoholische oplossing wordt gedaan, lost een groot deel ervan op (50-70%). De onoplosbare was zakt naar de bodem. In propolisbalsem (ook wel propolisextract of propolistinctuur genoemd) bevinden zich de volgende bestanddelen: etherische oliën, flavonoïden, lipoïden, eiwitten, suikers, vitaminen, mineralen.

Propolis als geneesmiddel?

De belangrijkste effecten van propolis zijn:

Anti-oxidant effect
Ontstekingsremmend effect
Bacterie, virus of schimmel groeiremmen of doden
Bescherming tegen ontstaan zweren
Bevorderen wondgenezing

Over elk van deze eigenschappen is veel bekend en wetenschappelijk onderzoek heeft deze werking aangetoond. Toch is het verboden om propolis voor deze indicaties aan te prijzen of iets daarover op de verpakking of in een bijsluiter te vermelden. Want zodra je zoiets doet valt het product onder de geneesmiddelenwet. En volgens deze wet mogen alleen medicijnen in de handel gebracht worden waarvan via een uitgebreid onderzoek is aangetoond dat het product de aangeprezen werking bezit. Daarvoor is onderzoek nodig dat vele tientallen miljoenen euro's gaat kosten. Dat geld moet terugverdiend worden en daarvoor is het wel zo prettig dat je een vijftal jaren exclusiviteit hebt via een patent. Op propolis is echter geen patent te verkrijgen, net zo min als andere natuurlijke stoffen zoals melk.

Problemen met standaardisatie van propolis

Propolis uit verschillende delen van de wereld heeft een andere samenstelling. Propolis van verschillende merken wordt niet op dezelfde manier verwerkt. Kortom, het kan zo zijn dat eenzelfde persoon bij een product van het ene merk meer baat heeft dan bij een ander merk.

Vassya Bankova van het Instituut voor Orchanische Chemie en Phytochemie in Bulgarije heeft in 2005 geprobeerd een methode te ontwikkelen voor standaardisatie van propolis. Dit is van belang, niet alleen voor wetenschappelijk onderzoek, maar ook voor de firma's die producten maken van propolis. Uiteindelijk werd gekozen voor een relatief eenvoudige test, uitgaande van het meten van de hoeveelheid van diverse kenmerkende bestanddelen van propolis (flavonen en phenolen) met een fotospectrometer. Er werden 114 monsters propolis onderzocht vanuit verschillende delen van Europa en het Midden Oosten. Er bestond een grote mate van variatie tussen de hoeveelheden van de diverse bestanddelen. Maar wanneer stoffen in groepen werden ingedeeld met min of meer dezelfde werking, bleek de samenstelling op basis van groepen met dezelfde werking, onderling min of meer gelijk.

De toekomst van propolis

Onderzoek heeft aangetoond dat propolis geneeskrachtige effecten heeft. Om het uit te tillen boven het 'alternatieve circuit' is nodig dat:
1. Er standaardisatie moet plaatsvinden m.b.t. de manier van extractie vanuit de ruwe propolis en m.b.t. propolis vanuit verschillende streken.
2. Het effect van propolis onderzocht wordt in gecontroleerd wetenschappelijk onderzoek, d.w.z. vergeleken worden met een placebo en met gebruikelijke geneesmiddelen bij dezelfde aandoeningen.